De Kwallef, moestuin van Ulestraten

Kasteel Vliek aan de zuidelijke rand van Ulestraten. Prachtig gerestaureerd, omgeven door een parkachtige tuin met een grote vijver, grenzend aan een zeldzaam bronbos. Een deel van het jaar bewoond door vastgoedondernemer Piet Grouwels die zijn domein graag ter beschikking stelt voor exposities, concerten en trouwfoto’s.

Een pareltje in het Meerssense dat iedereen wel kent. Dat geldt minder voor de moestuin, enigszins verscholen aan de overkant van de weg tussen Meerssen en Ulestraten. ‘Nou’, zegt Peter Ummels, ‘dat is inmiddels veranderd. Tien jaar geleden hebben we de historische moestuin weer in gebruik genomen. Eind mei is het ‘Project Kwallef’ voltooid en was er een feestelijke opening door onze burgemeester. Met name sinds  de opening van de gerenoveerde tuin staan hier geregeld  mensen voor de poort. Fietsers, wandelaars, toeristen en ook mensen uit de buurt. Allemaal willen ze wel eens weten wat dat nu is, die Kwallef van Vliek. We hebben flink wat publiciteit gehad, plaatselijk en regionaal. En ik heb ook het idee dat mensen weer meer belangstelling krijgen voor de natuur, voor kleinschalig geteelde groenten en fruit. Je ziet meer initiatieven met gemeenschappelijke moestuinen. Plekken waar mensen samen gezond voedsel produceren.’

Kasteelheer

Belangstellenden kloppen niet voor niets aan. Als Peter of één van de andere 17 vrijwilligers aanwezig is, dan volgt een spontane rondleiding. Vandaag wordt de verslaggever van Duurzaam Meerssen verrast. ‘Kijk wat hier buiten allemaal groeit, vertelt Peter, gewezen docent scheikunde en als het ware opgegroeid in de moestuin van zijn ouders in Bunde, ‘bloemkool, sla, aardappels, artisjokken, bonen, spinazie, erwtjes, te veel om op te noemen. Dit is een geweldig stukje vruchtbare grond. Vroeger in functie als moestuin voor de kasteelheer zoals dat normaal was. Met een tuinman die zorgde dat er groente en fruit was in het kasteel en vaak zelfs voor het hele dorp. Zo ging dat.’

Ambitieus plan

Totdat de tijden veranderden en de moestuin van Kasteel Vliek verkommerde. De bijbehorende kweekkas stortte in en werd ergens in de vorige eeuw opgeruimd. Een paar jaar geleden kwamen de vrijwilligers van de Kwallef van Vliek met het plan om van de moestuin het ‘Project Kwallef’ te maken. Met de restauratie van de moestuinmuren, de herbouw van de oorspronkelijke boogserre, de herinrichting van de oorspronkelijke boomgaard en de verbetering van de entree.  Een ambitieus en kostbaar plan, ook omdat alleen al het herstel van de boogserre  een halve ton moest kosten. ‘Het is ons toch gelukt’, kijkt Peter Ummels terug op bijna twee  jaar noeste arbeid. ‘De huidige eigenaren van de grond, Paul en Wieke Curfs, waren enthousiast. We hebben subsidies verkregen  bij de Provincie Limburg, de gemeente Meersen, de Bosgroep Zuid-Nederland en zelfs enkele Europese fondsen. Met een fantastisch resultaat.’

Juweeltje

Dat laatste is niet overdreven. De Kwallef (dialect voor moestuin) van Vliek is in amper twee jaar tijd omgetoverd tot een juweeltje. ‘De oude muren rondom het perceel zijn gerestaureerd met bakstenen en nieuwe mergel afdekplaten uit Sibbe. Door vakmensen, want het betreft een Rijksmonument.  Ook de boomgaard is klaar en er is  een werkschuur (het ‘sjop’ )voor al het gereedschap. Ook staan er  bijenkasten. De moestuin levert elk  jaar geweldige oogsten op. Zodat er ook wel  groenten naar passanten en belangstellenden gaan.’

Pronkstuk van de Kwallef is de fraaie boogserre. ‘Zeker’, zegt Peter. ‘Een replica van de oorspronkelijke kas uit de vorige eeuw, gebouwd door een Belgisch bedrijf. Duurzaam, met heel veel kleine glasplaatjes en de nieuwste technische snufjes. Een automatisch computergestuurd druppelsysteem, verwarming van de zaaibak met behulp van een stroomdraad, ramen die vanzelf open en dicht gaan. Ideaal voor tomaten, komkommers en heel veel andere gewassen. De Kwallef is meer dan nostalgie. We zijn vrijwilligers met een passie voor de natuur en tuinieren die ook professioneel bezig zijn. Vorig jaar hebben we de Vereniging Kwallef van Vliek opgericht, zijn er statuten en is er ook een Beheerovereenkomst met de eigenaren Paul en Wieke Curfs. Continuïteit is belangrijk, we beheren erfgoed en willen dat doorgeven aan volgende generaties.’

Schoolkinderen

Daarom ook ontvangt de Kwallef elke week  schoolkinderen van plaatselijke basisschool De Triangel. ‘Dat willen we ook in de toekomst blijven doen. Het is geweldig om te zien hoe enthousiast kinderen zijn. We hebben een schoolperceel  waar ze hun gang kunnen gaan, waar ze leren waar groenten en fruit vandaan komen.’

Kunstwerk

Kort voor zijn overlijden doneerde de Meerssense kunstenaar Paul Beckers een kunstwerk ‘Circle of Live 2’ aan de Kwallef, een sculptuur die de cirkel van het leven verbeeldt. Op zijn verzoek is het werk in de fruitboomgaard geplaatst.

Elk perceel in de Kwallef heeft een naam, gerelateerd aan een plek in Ulestraten. Zo is deze plek vernoemd naar Sjang Jaspar, de laatste officiële tuinman van kasteel Vliek.