Ecologisch tuinieren in Waterval

In 2001 verhuisden Els en Wim Derks van de rand van Meerssen naar de buurtschap Waterval. ‘De kinderen waren het huis uit, we wilden dichterbij de natuur wonen’, vertelt Els. ‘Natuurlijk kenden we Waterval. Zijn er mooiere plekken? Tussen de bossen, de wijngaarden, de heuvels, het water. We waren de koning te rijk dat we dit huis konden kopen. Mooi verbouwd, groot genoeg voor logés en vrijstaand. Dichtbij de bewoonde wereld en tegelijk in the middle of nowhere. Onze droom.’

Lyrisch dus, maar niet direct vanwege de tuin. ‘Onder architectuur aangelegd’, zegt Wim. ‘Mooie grasveldjes, verzorgde paadjes, tientallen lampen en heel veel stenen verharding. Mooi, maar niet ons idee. Een tuin is wat ons betreft een stukje natuur. Een plek waar planten, bomen, struiken en bloemen de ruimte krijgen. Waar dieren voedsel vinden, insecten hun gang kunnen gaan. Deze tuin, hoe zorgvuldig ook gemaakt, moest anders.’

Verrast

Wie Els en Wim een beetje kent, kan niet verrast zijn. Beiden zijn ze drijvende krachten van de plaatselijke IVN-vereniging, Els richtte ooit Milieudefensie Meerssen op. Beiden groeiden ze op in Brabant op een boerderij. ‘Dat blijft toch bij je’, zegt Wim die als econoom onder meer werkte voor onderzoeksinstituut Etil in Maastricht. ‘Zelf heb ik niet zo’n groene vingers, ik laat de natuur vooral zijn gang gaan. Els is meer van de ingrepen en aanpassingen. Zij heeft van thuis uit veel kennis meegekregen over flora en fauna, ik heb veel geleerd van haar. Dit is nu de tuin zoals we hem echt mooi vinden: ruw, gastvrij voor alles wat leeft en heerlijk om in te werken. Een plek waarin je elke dag verrast wordt. Op de wildcamera stond zelfs  een ree tussen de struiken. Hier zitten marters, dassen, vuurvliegjes, egels maar vooral ook amfibieën en veel insecten . Fantastisch.’

Extra natuur

Werk aan de winkel dus, in 2001. Naast twee drukke banen, drie uithuizige kinderen met nu vijf kleinkinderen, vrijwilligerswerk (zoals actievoeren tegen het vliegveld om de hoek) en het opbouwen van een nieuw sociaal leven in de kleine buurtschap. Dat laatste is overigens wel gelukt. Wim is de eerste niet-dialect spekende voorzitter van de Buurtvereniging.

Stukje bij beetje transformeren Els en Wim de keurige tuin in dat extra stukje natuur, grenzend aan de groene bronbossen in Waterval. Vele vierkante meters steen verdwijnen onder het groen, met liefde en aandacht worden tientallen inheemse struiken en (fruit)bomen geplant, onkruid bestaat niet meer, tien grote en kleine vijvers worden ingegraven, er komt een houtwal die dieren en vogels in de winter beschut, bijenhotels, vogelkastjes, houten wijnkistjes vinden een bestemming onder de dakgoot als mussenhotel. Tussen het groen allerlei artefacten zoals de grafsteen van het geruimde graf van Wims ouders. Twee beschutte terrasjes. Kunstobjecten zoals een zelf gemaakte totempaal, een tot tafel omgebouwde kachel, een verscholen kapelletje ter ere van Maria Magdalena, een gastvrij bankje voor vermoeide wandelaars. ‘Vooral het werk van Els’, weet Wim. ‘Zij verzint eigenlijk altijd wel iets nieuws. En ja, er is altijd wat te doen. Een tuin is niet om in te zitten, maar om daarin ter ontspanning bezig te zijn. Je moet het natuurlijk wel een béétje bijhouden.’

Biodiversiteit

Els knikt. ‘In het voorjaar doen we het noodzakelijke snoeiwerk, maar we laten de natuur grotendeels zijn gang gaan. Sommige zaailingen zoals de es halen we weg, anders heb je straks een bos in plaats van een tuin. Ook de Japanse duizendknoop bestrijden we. Verder dragen we zoveel mogelijk bij aan biodiversiteit, essentieel voor ons voortbestaan.’

Iedereen is welkom tijdens de Duurzaam Wonen Route. Niet omdat ze willen pronken, benadrukken Els en Wim Derks. ‘Nee, omdat we willen laten zien dat je zelf een steentje kunt bijdragen aan biodiversiteit en natuur. Oók met een kleine tuin. Een vijvertje is zo gemaakt met een ouwe teil of speciekuip, fijn voor vogels, insecten en kikkers om te drinken. Regenwater opvangen en gebruiken voor de planten is niet lastig. Verschillende soorten groen en kruiden planten ook niet, net als een klein bijenhotel. Laat in de herfst de bladeren liggen, verwijder wat tegels, ben terughoudend met licht. Wist je dat in Nederland méér vierkante meters tuin zijn dan officieel natuurgebied? Als we allemaal wat doen, kun je veel bereiken. Dat willen we graag laten zien.’