Permacultuur voor een gezonde tuin

Marlies Deckers verontschuldigt zich als ze haar bezoeker ontvangt in haar weelderige tuin, verscholen tussen de sporthal aan het Molenveldje en de snelstromende Geul. ‘Het is een beetje kaal’, zegt ze. ‘De vrieskou in het voorjaar, de overvloedige regen, de talloze slakken die allerlei gewassen opvreten. Andere jaren stond het veel voller. Ik blijf maar bijzaaien en -planten, maar dit blijft het slechtste jaar totnogtoe.’

Iedereen met een moestuin zal de woorden van Marlies herkennen. ‘Ik vrees dat we ermee moeten leren leven’, vervolgt Marlies Deckers, 76 jaren geleden geboren in het buurtschap Weert en na vele omzwervingen sinds 2007 weer terug in Meerssen. ‘Klimaatverandering brengt afwisselend droogte en natheid, kou en hitte met zich mee. We zullen onze bodem en het bodemleven daartegen beter moeten beschermen, bestand maken tegen het extreme weer.  Permacultuur kan daarin een belangrijk deel van de oplossing zijn.’

Vruchtbare toplaag

Permacultuur? Wat bedoelt ze daarmee? ‘Permacultuur is in de jaren zeventig in Australië ontwikkeld door Bill Mollison. Aanvankelijk alleen als ecologisch systeem, later uitgebreid over meerdere levensdomeinen. Het landbouwsysteem is ontworpen als ecologisch systeem dat de mens in zijn voedingsbehoeften kan voorzien, met dezelfde sterkte en veerkracht als de natuur. In samenwerking met de natuur. Er gelden twee belangrijke principes. Ten eerste: de bodem wordt nooit verstoord door ploegen, spitten, schoffelen. Ten tweede: de bodem wordt het hele jaar rond bedekt met organisch materiaal. In de herfst met bladeren, in het voorjaar met een dikke laag groenafval.’

De reden? ‘In de bovenste laag van de grond wemelt het van het leven. Wormen, bacteriën, schimmels, insecten. In één theelepel gezonde aarde zitten meer organismen dan er mensen op aarde leven. En die hebben allemaal een functie in dit systeem. Ze voeden zich met organisch afval, en daardoor ontstaat een supervruchtbare toplaag waarop je alle mogelijke gewassen kunt verbouwen. Behalve het leveren van voedsel beschermt de toplaag de grond tegen harde regens en hitte. Een laag organisch afval als een soort deken die de grondtemperatuur met wel twintig graden kan verminderen en er voor zorgt dat de bodem niet uitdroogt. Precies zoals de natuur werkt. In een bos zie je nooit een kale bodem.’

Puur biologisch

Marlies Deckers maakte kennis met de Permacultuur nadat ze in 2016 de moestuin aan het Molenveldje kon huren. ‘Ik heb eerst een paar jaar ervaring opgedaan in een particuliere moestuin in Itteren. Viavia kreeg ik de kans om dit perceeltje te huren. Heel mooi gelegen inderdaad, superrustig en met een paar ervaren tuiniers naast me. Ik vond het vrij snel te hard werken met al dat spitten, eindeloos onkruid schoffelen en met water sjouwen in de warmere zomers. En al het zoeken naar oplossingen voor hardnekkige schadelijke insecten. De vraag kwam op: hoe kan dit anders, op een meer natuurlijke manier? Ik kwam al snel terecht op de site van Frank Anrijs, www.yggdra.be, zijn ouders waren al begonnen met Permacultuur na lessen van Bill Mollison. Zijn site is een fantastische schatkamer. Ik ben meteen begonnen en zou niet anders meer willen of kunnen. Een kaal stuk grond en eindeloze monoculturen doen pijn aan mijn ogen.’

Steeds beter

En met succes. Een greep uit de bedden, bomen en kas in Marlies’ tuin: broccoli, andijvie, bieten, groene asperges, sla, boontjes, pruimtomaten, basilicum, tijm, salie, eetbare bloemen, paprika’s, goudrenetten, peren, bessen, frambozen, aardbeien en nog veel meer. Allemaal door elkaar geplant met aan de randen vaste planten ter bescherming en natuurlijk op een dik bed van groen. “Ik leer voortdurend bij, elk jaar wordt deze tuin beter. Groenten en fruit haal ik al lang niet meer uit de supermarkt. Mijn eigen groenen zijn rijk aan vitamines, mineralen en vooral aan smaak. Uiteraard krijg ik niet alles op. Een deel vries ik in, ik maak jam en wat ik verder overhoud gaat naar de voedselbank.’

Weer thuis

Vrijwel dagelijks is Marlies Deckers in haar tuin te vinden. ‘Dit is zo’n heerlijke plek. Er is altijd wat te doen en als ik geen zin heb, dan lees ik lekker een boek onder de bomen. Ik voel wel dat ik ouder word. Gelukkig hoef je in een Permacultuur niet te spitten en te schoffelen, dat scheelt. En misschien zoek ik later wel iemand die mee wil doen. Of even de honneurs waarneemt als ik een van de meerdaagse wandeltochten loop, een andere grote hobby.’